ԱԺ

Երեկ նորընտիր ԱԺ-ում կառավարությունն առաջին անգամ պատասխանում էր պատգամավորների հարցերին։
Մեծ էր սպասումը, որ ստանալու եք հանրությանը հուզող մի շարք հարցերի պատասխաններ։
Ցավոք, տեսանք այն, ինչը բնորոշ է վերջին երեք տարիներին՝ իշխանության դիլետանտիզմ ու անմեղսունակություն։
Նիկոլ Փաշինյանի «համառությունը» պարզապես զարմացնում է։ Փաստորեն` Գորիս- Կապան ճանապարհի նկատմամբ վերահսկողությունը կորցրել ենք ոչ թե պատերազմում կրած պարտության, այլ 2010թ-ին ընդունված ինչ-որ ներպետական օրենքի պատճառով։
Երբ պաշտոնյան չի ընդունում իր իշխանավարման ընթացքում տեղի ունեցածի համար իր պատասխանատվությունը, նույնիսկ անիմաստ է նրանից ակնկալել պատասխան, թե ինչպես է պատկերացնում Գորիս- Կապան ճանապարհին ստեղծված ճգնաժամի հանգուցալուծումը։
Փաշինյանն այդ մասին չխոսեց էլ, որովհետև գիտակցում է, որ իր «փայլուն» քաղաքականության հետևանքով Հայաստանն այնքան է կորցրել սուբեկտությունը, որ տարածաշրջանում կորցրել է իր ազդեցությունն անգամ այն գործընթացներում, որոնք կենսականորեն վերաբերում են Հայաստանին ու Արցախին։
Եվ այս համատեքստում «խաղաղության դարաշրջանի» մասին Փաշինյանի անընդհատ պնդումները նմանվում են քաղաքական բովանդակություն չունեցող կարգախոսի, բաժակաճառի։
Ցավն այն է, որ նույն անմեղսունակությունն է նաև այլ հարցերում։
Օրինակ, պարզ չէ՝ արդյո՞ք գազի սակագինը Հայաստանի համար հաջորդ տարի փոխվելու է, թե՞ ոչ ու երկու սցենարներց որևէ մեկի դեպքում ինչ գին է վճարելու Հայաստանը։
Նույն տրամաբանությունն է գործում սոցիալական հարցերում։
Պատգամավորը կառավարությանը հարց է ուղղում, թե ինչու են բուժհիմնարկներում դադարեցվել պետպատվերով ծառայությունները, սակայն բովանդակային պատասխանի փոխարեն՝ լսում ենք առողջապահության նախարարի երկար-բարակ բացատրությունները այն մասին, թե ինչքան «բացառիկ հոգատար» է գործող իշխանությունը։
Գործ ունենք բացարձակ անմեղսունակ ու փնթի իշխանության հետ, որի պաշտոնյաններն արդեն իսկ միջազգային կարևոր միջոցառումներ են բաց թողում՝ ինքնաթիռի անսարքության անհեթեթ պատճառաբանությամբ։ Գործող իշխանությունը բացակա է երկրին ու հասարակությանը հուզող կարևոր հարցերում ու «պարտաճանաչ» է բացառապես այն դեպքերում, երբ խոսքը վերաբերում է սեփական արտոնությունների կամ եկամուտների ավելացմանը։

Երեկ ԱԺ-ում մեկնարկեց կառավարության ծրագրի քննարկումը։
Վստահ եմ՝ որևէ մեկը չի հիշելու ոչ Նիկոլ Փաշինյանի ելույթի բովանդակությունը, ոչ էլ ծրագրի առաջնային դրույթները։ Պատճառը միայն այն չէ, որ դրանք ամբողջովին զուրկ են բովանդակությունից, ուղղակի ԱԺ-ն երեկ «եռում» էր միանգամայն այլ հարցով։
Երբ նախօրեին «Հայաստան» խմբակցության անդամ, բժիշկ Արմեն Չարչյանը կալանավորվեց, իշխանությունը, թերևս, հույս ուներ, որ ընդդիմությունը բոյկոտելու է խորհրդարանական քննարկումները, ինչը թույլ կտար՝ անցնցում, իշխանության սցենարով արագ քննարկել ու ընդունել կառավարության ծրագիրը։
Իշխանության այս սցենարը չաշխատեց, ինչից հետո անձամբ Նիկոլ Փաշինյանը, իսկ նրա ցուցումով նաև խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանն ակնհայտորեն դիմեցին սադրանքների։
Առիթ ունեցել եմ ասելու` պատգամավոր Աննա Մկրտչյանի գործունեությամբ հիացած չեմ։
Բայց չեմ կարծում, թե երեկ իրավաչափ էր նրա նկատմամբ սանկցիա կիրառելը «կապիտուլյանտ» բառի կամ այն բանի համար, երբ նա բարձրաձայնում է Փաշինյանին ուղեկցող թիկնապահների ստվար բանակի մասին։
Աննան կարող է ավելի քաղաքական բառապաշար օգտագործել, սակայն դրանից նոյեմբերի 9-ի փաստաթուղթը հաղթական չի դառնում կամ Նիկոլին սպասարկող թիկնազորի թիվը չի պակասում։
Նիկոլ Փաշինյանը նայում է հայելու մեջ ու կոտրում է այն` իր դեմքի աղավաղումները փոխելու համար։
Կամ, ի՞նչ է նշանակում ՊՊԾ աշխատակիցների բիրտ գործողությունների խրախուսումը նիստերի դահլիճում՝ ընդդիմադիր պատգամավորների նկատմամբ։
Որևէ խորհրդարան քաղաքական, բարոյական հարթությունների վրա ոչնչանում է, երբ համազգեստավոր մարդիկ են «կարգավորում» դրա «կայունությունը»՝ քաղաքական երկխոսության, մշակույթի փոխարեն։
Երկրում արմատավորվում է կառավարման ավտորիտար մշակույթ՝ Փաշինյանի լուսանկարների, նրա հանդեպ թիմակիցների քծնանքի, իրավապահների ոչ համարժեք գործողությունների դրվագներով։
Նիկոլ Փաշինյանը կարծում է՝ «փայլուն» կառավարիչ է, հակառակ պարագայում` հունիսի 20-ին իր իշխանությունը չէր վերարտադրվի։
Փաշինյանի վերջին թիրախը ժողովուրդն է, վերջում նա է մեղադրվելու պատերազմի պարտության, ապաշնորհ կառավարման համար…
Ժողովրդի «մեղքն» այն է, որ Քոչարյանի վերադարձի հարցում ունեցած ֆոբիայի պատճառով ընտրել է Փաշինյանին։

Այսօր կառավարությունը խորհրդարանին է ներկայացնելու իր գործունեության հնգամյա ծրագիրը։ Աշխարհի զարգացած երկրներում նման նախաձեռնությունները, որպես կանոն, ուղեկցվում են քաղաքական երկխոսության միջավայրով, որովհետև կառավարությունները շահագրգիռ են լինում, որպեսզի իրենց ծրագրերի շուրջ ձևավորվի հնարավորինս լայն քաղաքական կոնսոլիդացիա։
Այս հարթության վրա Հայաստանը, թերևս, տրենդից դուրս է, որովհետև դասական քաղաքականության կանոնները մեր երկրում չեն աշխատում։
«Իզմիրլյան» ԲԿ նախկին տնօրեն, «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արմեն Չարչյանը երեկ կալանավորվեց։
Իրավական տեսանկյունից՝ դատարանի այս որոշումը խիստ վիճահարույց է, եթե չասենք՝ խախուտ է։
Անկախ այն հանգամանքից՝ ինչքանով է իրավաչափ Չարչյանին առաջադրված մեղադրանքը, նրան կալանքի տակ առնելու հիմքերը պարզապես բացակայում են, մանավանդ, որ նախաքննությունն ավարտվել է ու գործը դատաքննության փուլում է։
Մյուս կողմից, Սահմանադրության 96-րդ հոդվածը ենթադրում է, որ պատգամավորն ազատությունից կարող է զրկվել միայն ԱԺ համաձայնությամբ։
Սակայն Հայաստանում անիմաստ է խոսել իրավունքի ու նրա իմպերատիվի մասին, երբ ակնհայտորեն գործ ունենք քաղաքականապես մոտիվացված որոշման հետ։ Կարևոր չէ՝ ես ինչպես եմ վերաբերում Չարչյանին կամ «Հայաստան» դաշինքին․ դասական չափանիշներով պատգամավորի կալանավորումը քաղաքական է։
Արդյո՞ք հակասություն չկա իշխանության վարքագծի մեջ, որը, մի կողմից, ամեն օր խոսում է տոլերանտության անհրաժեշտության մասին, մյուս կողմից՝ ինքն է դառնում քաղաքական հակադրություն հրահրողը։
Այս հարցը լեգիտիմ կլիներ, եթե խոսեինք ռացիոնալ կառավարության մասին, մինչդեռ Փաշինյանի թիմի «կենսունակությունը» միայն հակադրության ռեժիմն է․ գործող վարչապետը ուժեղ է միայն «նախկինների», նրանց «քլնգելու» դաշտում։
Այսօր խորհրդարանում տեսնելու ենք «սև-սպիտակ» փաստարկմամբ գզվռտոց, գերիշխող են դառնալու «կապիտուլյանտ» ու «թալանչի» արտահայտությունները ու այս «աղմուկի» մեջ կառավարությունն անցկացնելու է իր հիմնազուրկ, բաժակաճառ ու կենաց հիշեցնող, երկրի զարգացման հետ աղերս չունեցող ծրագիրը։

Այսօր ԱԺ-ում տեղի ունեցող իրադարձություններն ինդիկատորային են, որոնք հեռուն գնացող հետևություններ անելու հնարավորություն են տալիս։
ԱԺ-ն աշխատանքային ողջ օրվա ընթացքում չկարողացավ ընտրել ԱԺ երրորդ փոխնախագահին, որը սահմանադրորեն պատկանում է ընդդիմությանը։
Իշխան Սաղաթելյանը երկու անգամ չընտրվեց խորհրդարանի փոխխոսնակի պաշտոնում՝ ստանալով 53 և 49 ձայներ։
Վաղն առավոտյան ՀՅԴ Հայաստանի ԳՄ ներկայացուցիչը, երրորդ փորձով, ըստ ամենայնի, կընտրվի ԱԺ փոխնախագահ։
Սակայն դա չէ խնդիրը։
Խորհրդարանական անցուդարձի այսօրվա դրվագը բացահայտում է այս ԱԺ-ի քաղաքական, բարոյական նկարագիրը։
«Հայաստան» դաշինքի բարձրացրած աղմուկը մեծ է, բայց խորհրդարանական հիմնական ընդդիմադիր ուժի մոտ բացակայում է կոնցեպտուալ մոտեցումը, սկզբունքայնությունը։
Օրինակ, հասկանալի չէ՝ եթե «Հայաստան» դաշինքը պաշտոնների խնդիրը չի կարևորում, ապա ինչո՞ւ փոխնախագահի պաշտոնի համար չառաջադրեց իր կալանավորված պատգամավորներից մեկի թեկնածությունը՝ դրանով իսկ ՔՊ-ին զրկելով մանևրելու հնարավորությունից։ Նույն հետևողականությամբ, մի քանի անգամ առաջադրեիք, դիցուք, Մխիթար Զաքարյանի թեկնածությունը ու ստիպեիք, որ խորհրդարանական մեծամասնությունն, ի վերջո, ընտրեր նրան՝ խորհրդարանական ճգնաժամից խուսափելու համար։ Այդ քայլով զորեղ աջակցություն հայտնած կլինեիք Զաքարյանին, միևնույն ժամանակ՝ սկզբունքային քաղաքական ուժի իմիջ ձեռք կբերեիք։
Մեծ իմաստով՝ «Հայաստան» դաշինքը սկզբունքային քաղաքական ուժ կլիներ, եթե ԱԺ աշխատանքներին չմասնակցեր՝ մինչև վերականգնված չլինեին իր երկու կալանավորված պատգամավորների իրավունքները։
Հիմա գանք խորհրդարանական մեծամասնությանը։
Մանր ժուլիկությունը, մանիպուլյացիան, քինախնդրությունը այս իշխանության, նրա մեծամասնության վարքագծի անքակտելի մասն են։ Անիմաստ է այս մարդկանցից այլ բան ակնկալելը, հավանաբար, Նիկոլ Փաշինյանին ու նրա թիմին ոչ թե արդյունավետ կառավարումն է հուզում, այլ, ասենք, Սաղաթելյանին ու «Հայաստան» դաշինքին նվաստացնելու «հաճույքը»։
Եթե չլինեն նախկինները, Նիկոլ Փաշինյանն ու նրա թիմը ունեն զրո ասելիք։ Եթե չլինեն Փաշինյանն ու «քայլողները», զրո ասելիք ունեն Ռոբերտ Քոչարյանի ու Սերժ Սարգսյանի թիմերը։
Սակայն ունենք այն, ինչ ունենք․ այսօրվա խորհրդարանը կազմված է հենց այս երեք ուժերից՝ համապարփակ ճգնաժամի խորհրդանիշներից։ Թշնամուս անգամ չէի ցանկանա նման խորհրդարան։

Արդեն լուծարված ԱԺ-ն երեկ թերևս վերջին նիստն անցկացրեց և ընդունեց իմքայլական պատգամավորներ Վիկտոր Ենգիբարյանի և Նիկոլ Բաղդասարյանի հեղինակած «Պետական պաշտոններ և պետական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու նախագիծը:

Նախագծով առաջարկվում է պատգամավորական ծախսերի համար հատկացվող ամսական գումարը 50 հազար դրամից դարձնել 250 հազար դրամ։

Այսպիսով` Նիկոլ Փաշինյանը «պողպատյա մանդատի» շրջանակներում առաջինը քողարկված ձևով բարձրացրեց իրեն հնազանդ ԱԺ-ի պատգամավորների աշխատավարձը` 600 հազարից ավելի «Պողոսներին» տված խոստումները թողելով «օդից կախված»:

«Իզմ»-եր չունեցող իշխանություններն իրենց թիմերին կոնսոլիդացնում են միայն ու բացառապես բարձր ռոճիկով ու պարգևավճարներով, մանավանդ, որ առջևում սպասվում են արտաքին քաղաքական «բարդ ու զգայուն» լուծումներ։

Որևէ մեկը չի վիճում, որ բարձրաստիճան պաշտոնյաները պետք է պատշաճ վարձատրվեն՝ կոռուպցիոն ռիսկերից ապահովագրվելու նպատակով, սակայն իշխանությունը պետք է ունենա առաջնահերթություններ՝ որևէ որոշում ժամանակին ու որոշակի չափանիշների ու սկզբունքների հիման վրա կայացնելու համար։

Օրինակ, երբ երեկ կառավարությունում քննարկվում էր ուսուցիչների աշխատավարձերի բարձրացման հարցը, Փաշինյանն արդարացիորեն ասել է․ «2022-ի սեպտեմբերի 1-ից բարձրացնելու ենք այն ուսուցիչ-դաստիարակների աշխատավարձերը, որոնք անցած կլինեն ատեստավորում և հաստատած կլինեն իրենց որակավորումները»։

Զարմանալի է, որ այս չափանիշը չի գործում բարձրաստիճան պաշտոնյաների մասով։ Նրանք նույնիսկ պարգևավճարներ են ստանում այն պարագայում, երբ նրանց կառավարման արդյունավետությունը մոտ է զրոյի։

Սակայն պատգամավորների աշխատավարձերի քողարկված բարձրացումն ունի նաև բարոյական բաղադրիչ։

Ինչքան բարոյականությունից հեռու պետք է լինի մի իշխանություն, որը նման օրինագիծ քննարկի մեկ օր անց այն ողբերգությունից, երբ Երեւանից ընդամենը 60 կմ հեռավորության վրա զինծառայող է սպանվում…