կալանք

Այսօր կառավարությունը խորհրդարանին է ներկայացնելու իր գործունեության հնգամյա ծրագիրը։ Աշխարհի զարգացած երկրներում նման նախաձեռնությունները, որպես կանոն, ուղեկցվում են քաղաքական երկխոսության միջավայրով, որովհետև կառավարությունները շահագրգիռ են լինում, որպեսզի իրենց ծրագրերի շուրջ ձևավորվի հնարավորինս լայն քաղաքական կոնսոլիդացիա։
Այս հարթության վրա Հայաստանը, թերևս, տրենդից դուրս է, որովհետև դասական քաղաքականության կանոնները մեր երկրում չեն աշխատում։
«Իզմիրլյան» ԲԿ նախկին տնօրեն, «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արմեն Չարչյանը երեկ կալանավորվեց։
Իրավական տեսանկյունից՝ դատարանի այս որոշումը խիստ վիճահարույց է, եթե չասենք՝ խախուտ է։
Անկախ այն հանգամանքից՝ ինչքանով է իրավաչափ Չարչյանին առաջադրված մեղադրանքը, նրան կալանքի տակ առնելու հիմքերը պարզապես բացակայում են, մանավանդ, որ նախաքննությունն ավարտվել է ու գործը դատաքննության փուլում է։
Մյուս կողմից, Սահմանադրության 96-րդ հոդվածը ենթադրում է, որ պատգամավորն ազատությունից կարող է զրկվել միայն ԱԺ համաձայնությամբ։
Սակայն Հայաստանում անիմաստ է խոսել իրավունքի ու նրա իմպերատիվի մասին, երբ ակնհայտորեն գործ ունենք քաղաքականապես մոտիվացված որոշման հետ։ Կարևոր չէ՝ ես ինչպես եմ վերաբերում Չարչյանին կամ «Հայաստան» դաշինքին․ դասական չափանիշներով պատգամավորի կալանավորումը քաղաքական է։
Արդյո՞ք հակասություն չկա իշխանության վարքագծի մեջ, որը, մի կողմից, ամեն օր խոսում է տոլերանտության անհրաժեշտության մասին, մյուս կողմից՝ ինքն է դառնում քաղաքական հակադրություն հրահրողը։
Այս հարցը լեգիտիմ կլիներ, եթե խոսեինք ռացիոնալ կառավարության մասին, մինչդեռ Փաշինյանի թիմի «կենսունակությունը» միայն հակադրության ռեժիմն է․ գործող վարչապետը ուժեղ է միայն «նախկինների», նրանց «քլնգելու» դաշտում։
Այսօր խորհրդարանում տեսնելու ենք «սև-սպիտակ» փաստարկմամբ գզվռտոց, գերիշխող են դառնալու «կապիտուլյանտ» ու «թալանչի» արտահայտությունները ու այս «աղմուկի» մեջ կառավարությունն անցկացնելու է իր հիմնազուրկ, բաժակաճառ ու կենաց հիշեցնող, երկրի զարգացման հետ աղերս չունեցող ծրագիրը։

Վահան Բադասյանը ԱԱԾ կալանավայրից հանդես է եկել հայտարարությամբ, որը հրապարակել է նրա փաստաբան Արայիկ Պապիկյանն իր ֆեյսբուքյան էջում: «․․․Իշխանությունը իմ նկատմամբ. ծանր վիրահատություն տանելուց հետո, երբ դեռևս հետվիրահատական վերականգնման կարիք ունեմ, ազատությունից զրկելով ինձ՝ ենթարկում է անմարդկային ֆիզիկական և հոգեբանական խոշտանգումների: Սիրելի՛ հայրենակիցներ, կոչ եմ անում ձեզ միավորվել և ձեր բողոքի ձայնը բարձրացնել, որպեսզի դադարեցվեն իմ նկատմամբ կիրառվող ֆիզիկական և հոգեբանական խոշտանգումները»,- գրել է արցախյան բոլոր պատերազմների մասնակից հրամանատարը, ով այժմ գտնվում է անազատության մեջ։
«Միացյալ Հայաստան» կուսակցության նախագահը կալանավորվել էր հունվարի 29-ին: Նա մեղադրվում է իշխանությունը զավթելուն, տարածքային ամբողջականությունը խախտելուն կամ սահմանադրական կարգը բռնի տապալելուն ուղղված հրապարակային կոչեր հնչեցնելու համար։
Վահան Բադասյանը Եռաբլուր զինվորական պանթեոնում հունվարի 28-ին լրագրողների հարցին ի պատասխան՝ վարչապետին զենքի ուժով հեռացնելու կոչեր է հնչեցրել:
«Նիկոլ Փաշինյանին պետք է հեռացնենք արդեն ոչ միայն որպես պարտության սիմվոլ, այլ նաև թշնամի»,- նշել էր Արցախի ԱԺ նախկին պատգամավորը:
Լրագրողների ճշտող հարցին՝ ինչ տարբերակո՞վ, Բադասյանն արձագանքել էր՝ բոլոր տարբերակներով, այդ թվում՝ զենքի։ «Այո, ես սպառնալիքի կոչեր եմ անում։  Ես գիտակցաբար եմ անում, թող ինձ ԱԱԾ-ն ձերբակալի։ Ինքը պետք է վերանա և հեռանա»,- ասել էր Բադասյանը։
Ամենևին նպատակ չունեմ արդարացնել Բադասյանի խոսքը ու միշտ այն կարծիքին եմ եղել, որ բռնությունը, բռնության կոչը քաղաքականության մեջ տեղ չունեն։
Այնուամենայնիվ, ոչ իրավաչափ եմ համարում Վահանի կալանավորումը ու վստահ եմ, որ նա Փաշինյանի քաղաքական քինախնդրության զոհն է։
Նույնիսկ իրավական հարթության վրա Բադասյանին մեղսագրվել է արարք, որը կապ չունի նրա հայտարարության մեջ ու այս գործը փլվելու է, եթե նույնիսկ դատարան հասնի՝ իշխանության քաղաքական կարճատեսության հետևանքով։
Մյուս կողմից, շատ կարևոր է հասկանալ քաղաքական, հանրային այն համատեքստը, որտեղ հնչել է Վահանի խոսքը։ Ոչ մի ահաբեկիչ իր մտադրության մասին չի հայտարարում հեռուստախցիկների առջև ու Վահանի շուրթերով միանշանակ խոսել է հայրենիք, հաղթանակ կորցրած հասարակությունը, հայրենազրկված հայությունը, որն ընդվզում է իշխանության ապիկար քաղաքականության դեմ։
Ընդ որում, Վահանից շատ ավելի արմատական կոչեր հնչեցնում է մեր հասարակության գերակշիռ մեծամասնությունը ու հետապնդելով ճանաչված հրամանատարին՝ իշխանությունը միայն գեներացնում է հանրային դժգոհությունները, հող է նախապատրաստում հանային տրամադրությունների ռադիկալացման համար։
Վահան Բադասյանը արցախյան երեք պատերազմներին, վերջինում ծանր վիրավորվել է ու անտարակույս, անհապաղ պետք է ազատ արձակվի։ Ընդ որում, դա առաջին հերթին բխում է հենց Նիկոլ Փաշինյանի շահերից, որովհետև հաջորդ «Վահան Բադասյանին» իշխանություններն ազատազրկել չեն հասցնի․․․

Երեկ ուշ երեկոյան Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանը ԱՀ ԱԺ նախկին պատգամավոր, ազատամարտիկ Վահան Բադասյանի նկատմամբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց ընտրելու մասին ԱԱԾ քննիչի միջնորդությունը բավարարել է։
Նախօրեին ԱԱԾ-ն ձերբակալել էր Վահան Բադասյանին՝ Եռաբլուր զինվորական պանթեոնում լրագրողների հետ զրույցում հնչեցրած հայտարարությունների համար։
Բադասյանը հայտարարել էր, որ Նիկոլ Փաշինյանին պետք է հեռացնեն, եթե չհեռանա, ապա պետք է ֆիզիկապես ոչնչացնեն. «Հեռացնելու տարբեր ճանապարհներ կան ընդհուպ ֆիզիկապես հեռացնելը։ Դա ենթադրում է, որ թշնամուն պետք է վերացնենք, թեկուզ զենքի ուժով։ Այո, ես գիտակցաբար սպառնալիքի կոչեր եմ անում, թող ԱԱԾ-ն ձերբակալի ինձ»։
Վահան Բադասյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ ՔՕ 301-րդ հոդվածի հատկանիշներով (իշխանությունը զավթելուն, տարածքային ամբողջականությունը խախտելուն կամ սահմանադրական կարգը բռնի տապալելուն ուղղված հրապարակային կոչերը)։
Բադասյանի քաղաքական հռետորաբանությունը, բնականաբար, չեմ արդարացնում, որովհետև որևէ պարագայում արդարացված չէ բռնության, հաշվեհարդարի կոչը ու այս համատեքստում քննարկելի չէ նաև դատարանի որոշման իրավաչափությունը։ Բադասյանը, թերևս՝ գիտակցաբար, իր կտրուկ հայտարարությամբ, ինքն էր կանխորոշել իր կալանքը՝ հնարավոր չդարձնելով դատարանի այլ որոշում։
Մյուս կողմից, Փաշինյանին ֆիզիկապես վերացնել կամ նման կոչեր հնչեցնել չի կարելի․ հետքեր մաքրելն անթույլատրելի է, գործող վարչապետը դիվանագիտությունը և պատերազմը ձախողելու վերաբերյալ բազմաթիվ հարցերի պետք է պատասխանի։
Բայց ինչո՞ւ են ծնվում նման կոչեր։
Վստահաբար՝ Բադասյանը միայնակ չէ ու նրա նման մտածում են մեր հասարակության շատ ներկայացուցիչներ, մանավանդ՝ պատերազմի բովով անցած տղերք։
Քաղաքական լուծումներ չկան, ունենք դևալվացված իշխանություն և անբովանդակ ընդդիմությունը և ահա, այս համատեքստում տեղի է ունենում հանրային տրամադրությունների ռադիկալացում։
Այսօր միայն կոչ է հնչում, վաղը կարող են հնչել նաև կրակոցներ, եթե Նիկոլ Փաշինյանն ու նրա թիմը չգիտակցեն, չհասկանան, որ քաղաքական լուծումներ են պետք։ Ընդ որում՝ քաղաքական լուծումներ, որոնք միտված կլինեն ոչ թե իշխանության վերարտադրությանը, այլ՝ քաղաքական, սոցիալական, բարոյական ճգնաժամի հաղթահարմանը, պետական ու քաղաքական արդյունավետ համակարգերի կայացմանը, ներքին և արտաքին անվտանգային ռիսկերի չեզոքացմանը։
Չգտնվեն լուծումներ, Բադասյանը բացառիկ դեպք չի մնալու, եթե անգամ պետությունը գործի դնի իր ողջ ռեպրեսիվ մեքենան։